सावित्रीबाई फुले पुणे विद्यापीठ

सावित्रीबाई फुले पुणे विद्यापीठ

पुणे हे महाराष्ट्रातील मुख्य शैक्षणिक केंद्र आहे. भारत आणि जगाच्या कानाकोप यातून असंख्य विद्यार्थी पुण्यात येतात. इतर
शैक्षणिक केंद्रांच्या तुलनेत हे शहर सुरक्षित आणि शांत शहर आहे. पुण्याचे वातावरण आरोग्यासाठी सुखद आणि चांगले
आहे. पुणे शहरात अनेक नामांकित, स्थापित संस्था आणि महाविद्यालये आहेत. सावित्रीबाई फुले पुणे विद्यापीठ शहरातील
एक उत्कृष्ट आणि लोकप्रिय शैक्षणिक केंद्र आहे. हे विज्ञान, वाणिज्य, कला, भाषा आणि व्यवस्थापन अभ्यास यासह विविध
क्षेत्रात उत्कृष्ट कार्यक्रम देते.
विद्यापीठाबद्दल
सावित्रीबाई फुले पुणे विद्यापीठ, भारतातील प्रमुख विद्यापीठांपैकी एक, पुणे शहराच्या उत्तर-पश्चिम भागात आहे. हे
सुमारे 411 एकर क्षेत्र व्यापलेले आहे. याची स्थापना 10 फेब्रुवारी, 1949 रोजी पूना विद्यापीठ कायद्यान्वये झाली.
विद्यापीठात 46 शैक्षणिक विभाग आहेत. हे 'ऑक्सफोर्ड ऑफ द ईस्ट' म्हणून प्रसिद्ध आहे. यामध्ये जवळजवळ 307
मान्यताप्राप्त संशोधन संस्था आणि 612 संलग्न महाविद्यालये पदवीधर आणि पदव्युत्तर अभ्यासक्रम उपलब्ध आहेत.
उत्कृष्ट सुविधांमुळे विद्यापीठ अनेक परदेशी विद्यार्थ्यांना आकर्षित करते. येथे राहण्याची सोय चांगली आहे. विद्यार्थ्यांसाठी
वसतिगृहाची तरतूद आहे. येथे विविध विषयांबद्दल भरपूर पुस्तक असलेली एक चांगली लायब्ररी आहे. विद्यापीठ

विद्यार्थ्यांना वेगवेगळ्या शिष्यवृत्ती देते. विद्यापीठ विद्यार्थ्यांसाठी सेमिनार आणि परिषद आयोजित करते.

एका दृष्टीक्षेपात विद्यापीठ
*स्थापनेची तारीखः 10 फेब्रुवारी 1949
पूर्वीची नावे-पुणे विद्यापीठाचे पुणे विद्यापीठ
या क्रियेवन साध्या पैशांना (संस्कृत)
;जिथे कृती ज्ञानाने सिद्ध होते
ठिकाण: गणेशखिंड रोड, पुणे, महाराष्ट्र, भारत.
वेबसाइट पत्ता: http://www.unipune.ac.in
परिसराचे एकूण क्षेत्र: 411 एकर.
प्रथम कुलगुरू: डॉ. एम. आर. जयकर.
कुलपती: श्री. भगतसिंग कोश्यारी
कुलगुरू: प्रा. (डॉ.) नितीन आर. करमळकर

कुलसचिव: डॉ. प्रफुल्ल ए. पवार

शैक्षणिक विभागांची संख्या: 46
कार्यक्षेत्रः अहमदनगर, नाशिक, पुणे.
संलग्न महाविद्यालयांची संख्या: 705
मान्यता प्राप्त संस्था: 234
संशोधन संस्था: 71
विद्यापीठ विभागातील शिक्षक: 293.
विद्यार्थी 7,562
पदव्युत्तर 6,948
विद्याशाखा: 04 विद्यापीठ विभाग / केंद्रांची संख्या-61
संलग्न महाविद्यालये-629
केवळ मुलींसाठी महाविद्यालये-20
मान्यता प्राप्त संस्था-185
संशोधन संस्था-22
शिक्षक / कर्मचारी
विद्यापीठ विभाग-334
महाविद्यालये-11018
विद्यापीठ शिक्षकेतर कर्मचारी वर्ग -१-50
विद्यापीठ शिक्षकेतर कर्मचारी वर्ग -२-32
विद्यापीठ शिक्षकेतर कर्मचारी वर्ग -3-557
विद्यापीठ शिक्षकेतर कर्मचारी वर्ग -4-271
विद्यापीठाने घेतलेल्या परीक्षांची संख्या
ऑक्टोबर-282
एप्रिल-396
प्राध्यापक-13

अभ्यास मंडळ-112
बोर्ड-59
पुणे शहराच्या मध्यभागी मुख्य परिसर असलेल्या सावित्रीबाई फुले पुणे विद्यापीठाचे पुणे, नाशिक आणि अहमदनगर,
महाराष्ट्रातील तीन जिल्ह्यांचा कार्यक्षेत्र आहे.परिसराचे एकूण क्षेत्रफळ-411 एकर
पुणे विद्यापीठातील जयकर ग्रंथालयातील पुस्तके व जर्नल्सः अंदाजे ,,422००० (पुस्तके, नियतकालिक आणि इतर
सामग्रीचा समावेश आहे)
इतिहास
सावित्रीबाई फुले पुणे विद्यापीठ (पूर्वी पूना विद्यापीठ म्हणून ओळखले जाणारे) पुणे विद्यापीठाच्या कायद्यानुसार
10फेब्रुवारी 1949 रोजी, मुंबई विधिमंडळाने 1948 मध्ये मंजूर केले. त्याच वर्षी डॉ. एम. आर. जयकर यांनी विद्यापीठाचे
पहिले कुलगुरू म्हणून पदभार स्वीकारला.

श्री बी.जी.खेर, मुख्यमंत्री आणि शिक्षण मंत्री, सरकार मुंबईच्या विद्यापीठासाठी एक सुंदर परिसर वेगळा ठेवण्यात
उत्सुकता होती. त्यांच्या प्रयत्नांच्या परिणामी, 1949 च्या सुरूवातीला 411 एकरांपेक्षा जास्त कॅम्पस विद्यापीठाला वाटप
केले गेले, कोणत्याही प्रीमियमशिवाय 999 वर्षे भाडेतत्त्वावर आणि वर्षाकाठी एक नाममात्र भाड्याने दिल्यास. एन.ए.
टॅक्स इत्यादी विशिष्ट करांचा भरणा देखील माफ करण्यात आला आहे.
लॉ कॉलेज रोडवरील भांडारकर ओरिएंटल रिसर्च इन्स्टिट्यूटचा भाग असलेल्या निजाम गेस्ट हाऊसपासून त्याचे पहिले
कार्यालय सुरू झाले. 1/07/1949 पर्यंत निजाम गेस्ट हाऊस येथे विद्यापीठ कार्यरत होते. सध्याच्या इमारतीत मूळचे
गव्हर्नर हाऊस म्हटले जाते.
सुरुवातीला विद्यापीठाचे कार्यक्षेत्र पश्चिम महाराष्ट्रातील १२ जिल्ह्यांपेक्षा अधिक होते. तथापि, 1964 मध्ये शिवाजी
विद्यापीठ, कोल्हापूर स्थापनेनंतर विद्यापीठाचे कार्यक्षेत्र पुणे, अहमदनगर, नाशिक, धुळे आणि जळगाव अशा 5
जिल्ह्यांसाठी मर्यादित होते. त्यापैकी धुळे व जळगाव हे दोन जिल्हे ऑगस्ट 1 1990 मध्ये स्थापन झालेल्या उत्तर महाराष्ट्र
विद्यापीठाशी संलग्न आहेत.1949 दरम्यान, विद्यापीठाशी संलग्न असलेली केवळ 18 महाविद्यालये होती, ज्यामध्ये 8०००
हून अधिक विद्यार्थ्यांची नोंद होती. त्यानंतर, महाविद्यालयांची संख्या वाढली आणि 1994–95 मध्ये विद्यापीठाकडे 118
पदव्युत्तर विभाग, 209संलग्न महाविद्यालये आणि मान्यताप्राप्त संशोधन संस्था होती, ज्यामध्ये 170000 विद्यार्थ्यांची
पदवीपूर्व आणि पदव्युत्तर पदवीधर होती. विविध विद्याशाखांमध्ये अभ्यासक्रम 70 संशोधन संस्थांना संशोधनासाठी
विद्यापीठाने मान्यता दिली आहे. यामध्ये राष्ट्रीय केमिकल लॅबोरेटरी (एनसीएल), एमएसीएस, सीडब्ल्यूपीआरएस,
एनआयव्ही, गोखले इंस्टीट्यूट ऑफ पॉलिटिक्स अँड इकॉनॉमिक्स, डेक्कन कॉलेज यासारख्या राष्ट्रीय महत्त्वाच्या संस्था
समाविष्ट आहेत.
भारतीय समाजसुधारक सावित्रीबाई फुले यांच्या सन्मानार्थ 9ऑगस्ट 2014 रोजी संस्थेचे नाव पुणे विद्यापीठातून

सावित्रीबाई फुले पुणे विद्यापीठ असे बदलण्यात आले.
विद्यापीठ चिन्ह

सावित्रीबाई फुले पुणे विद्यापीठाच्या कमळाच्या आकाराच्या चिन्हाच्या मध्यभागी शनिवार वाडा येथे छत्रपती शिवाजी
महाराजांनी स्थापन केलेल्या मराठा साम्राज्याच्या पेशवे राज्यकर्त्यांचा वाडा आहे.
प्रतीकाच्या प्रत्येक तळाशी कोपर्यात घेरलेले आहेत:

रायगड किल्ला: मराठा साम्राज्याची राजधानी आणि पार्वती हिल मंदिर: पुण्याचे आध्यात्मिक आणि ऐतिहासिक महत्त्वाचे
स्थान.या मंडळांच्या दरम्यान दोन क्रॉस-तलवारी, हत्तीचे डोके आणि पेन आहेत.
शनिवार वाड्याच्या दोन्ही बाजूला दोन घोडे सरळ उभे आहेत आणि त्यावर एक खुला पुस्तक आहे ज्यात ;सावित्रीबाई फुले
पुणे विद्यापीठअसे लिहिलेले आहे. त्यावर स्थापना वर्ष 10/2/1949
पवित्र हिंदू स्वस्तिकांचे प्रतिनिधित्व करणारे दोन प्रतीक चिन्ह देखील कोप यात पाहिले जाऊ शकतात.
चिन्हाच्या तळाशी विद्यापीठाचे बोधवाक्य आहे: कृती ज्ञानाने सिद्ध करते
विद्यापीठाचे ध्येयवाचक कृतीवन (जो सर्जनशील कृतीत मग्न आहे) यावर जोर देते आणि असे सांगते की जो समाजातील
कल्याणात योगदान देतो तोच खरा पंडित आहे हे प्रतीक मूळचे विद्यापीठाचे विद्यार्थी माधव परशुराम दीक्षित यांनी
डिझाइन केले होते आणि विद्यापीठाचे नाव वाढविण्याच्या प्रकाशात 2015 मध्ये केले गेले होते.
मे 1950 मध्ये विद्यापीठाने औपचारिकपणे ते स्वीकारले आणि 2015 मध्ये सुधारित केले

विद्यापीठाचे उद्दिष्ट –
अध्यापन, संशोधन आणि विस्तार क्रियाकलापांमध्ये एक उत्साही नॉलेज सेंटर आणि उत्कृष्टतेचे केंद्र बनणे;संवर्धन, निर्मिती,
प्रगती आणि ज्ञानाचा प्रसार करणे.मूल्य आधारितणि उच्च गुणवत्तेचे शिक्षण प्रदान करून तंत्रज्ञानाने सुसज्ज विचार आणि
कृती करणारे नेते तयार करणे, अत्याधुनिक संशोधन आणि नवकल्पना निर्माण करणे आणि सामाजिक आणि प्रादेशिक
समावेशाद्वारे सशक्तीकरण सक्षम करणे;आंतरराष्ट्रीय विद्यार्थ्यांना आकर्षित करून आणि प्रतिष्ठित शैक्षणिक संस्थांसह
सहयोगात्मक कार्यक्रमांची स्थापना करुन जागतिक संबंध वाढविणे

विद्यापीठ परिसर

111 एकर क्षेत्रामध्ये पसरलेल्या या विद्यापीठाचे एक अतिशय सुंदर आणि नयनरम्य आहे. ब्रिटिश काळातील सुंदर कारंजे
आणि युनिव्हर्सिटीच्या भव्य इमारतींनी सुशोभित केलेले हिरवेगार हिरवेगार लॉन पुणे येथील सौंदर्यप्रमुख लोक, चित्रपट
निर्माते, संगीतकार आणि सेलिब्रिटींसाठी सतत आकर्षणाचे स्रोत आहेत. विद्यापीठ परिसर मोठ्या संख्येने वयाने व्यापलेला
आहे – जुन्या झाडे, ज्यामुळे सावली आणि सौंदर्य मिळते आणि शांत वातावरण आणि अभ्यास आणि संशोधनासाठी अतिशय
उत्साही वातावरण बनते.
मुख्य इमारत

पुणे विद्यापीठ फुले पुणे विद्यापीठ हे मुख्य इमारतीसह प्रतीकात्मकपणे ओळखले जाते, ही एक सुंदर वास्तुकलेची स्मारक
इमारत असून विद्यापीठाचा ध्वज असलेले आकाशातील उंच बुरुज प्रकल्प आहे. कुलगुरूंचे कार्यालय, डीन चेंबर्स आणि
रेकॉर्ड्स विभाग मुख्य इमारतीत स्थित आहेत. मुख्य शैक्षणिक संस्था यशवंतराव चव्हाण सभागृह, संत ज्ञानेश्वर सभागृह,
शिवाजी सभागृह आणि संत गाडगे महाराज सभागृह या चार प्रतिष्ठित सभागृहात विविध शैक्षणिक संस्थांची बैठक
आयोजित केली जाते.
ब्रिटिश राजांच्या काळात सावित्रीबाई फुले पुणे विद्यापीठाची उच्च इमारत एकेकाळी मुंबईच्या राज्यपालांचे निवासस्थान
होते. हे सरबर्ट फ्रेअर गव्हर्नर असताना 1864 मध्ये बांधले गेले होते. जेम्स ट्रुब्शवे यांनी बनवलेल्या या भव्य इमारतीची
पूजा गणेशखिंड येथे पूना नावाच्या हद्दीत केली गेली. आर्किटेक्चरल पद्धतीने, त्याचे वर्गीकरण अमान्य आहे परंतु त्याचे
आध्यात्मिक पूर्वज इटालियन आहेत आणि 80 फूट ध्वज टॉवरचे वर्णन 'इटालियन कॅम्पॅनाईलचे व्हिक्टोरियन प्रस्तुत&आहे.
या इमारतीस प्रिन्स अल्बर्टच्या ऑस्बर्न हाऊसवरील आइल ऑफ व्ईटपासून प्रेरित केले होते. किंमत बांधण्यासाठी स्टर्लिंग
पौंड 175 होते, राज्यपालांच्या मागील निवासस्थानाच्या विक्रीतून उभारलेल्या रकमेच्या सहापट. मुंबईत कापूस क्रॅश
झाल्यानंतर अशा राजवाड्याच्या घराच्या इमारतीवर कडक टीका झाली आणि ब्रिटीश संसदेने 'बॉम्बेच्या राज्यपालांच्या
उधळपट्टी आणि कर्तव्यदक्षतेचा ठराविक उदाहरण& म्हणून संबोधले. सर फ्रेरेने आपल्या कृत्याचा कडाडून बचाव केला,
1867 मध्ये भारत सोडल्यापासून हे घर योग्य नव्हते. त्याचा उत्तराधिकारी सर सेमोर फिट्झगेरल्डने फर्निचरिंग आणि
सजावट केली आणि त्याऐवजी खासकरुन स्टर्लिंग पाउंड च्या कारणास्तव त्यांच्यावर अतिरेकी असल्याची टीका केली गेली.
बॉलरूममधील झुंबका-जो अजूनही चमकतो, बॉलरूमच्या भव्यतेमध्ये भर घालत आहे!
सध्या ते त्याच्या मूळ वैभवात पुनर्संचयित करण्यासाठी कार्य सुरू आहे.

कॅम्पसमध्ये प्रशासकीय इमारत, सेट भवन, विविध पदव्युत्तर विभागांच्या इमारती, विद्यार्थी कल्याण विभाग, स्पर्धा परीक्षा
केंद्र, जयकर ग्रंथालय, मानवता इमारत, मुद्रण प्रेस, मुले आणि मुली वसतिगृहे अशा अनेक इमारती आहेत. कॅन्टीन्स, एक
आरोग्य केंद्र

#जयकर ग्रंथालय

जयकर ग्रंथालय हे देशातील संदर्भ आणि माहितीचे एक उत्कृष्ट केंद्र आहे. ग्रंथालय भारतीय आणि विदेशी संशोधन
नियतकालिकांची सदस्यता घेतो, तसेच ग्रॅटीज आणि विनिमय आधारावर नियतकालिक देखील प्राप्त करते. यात विविध
विषयांवरील 4,50,627 पेक्षा जास्त पुस्तके आणि जर्नल्स आहेत. आंतर-ग्रंथालय कर्जाची सुविधा बरीच महाविद्यालये,
संस्था आणि सरकारी एजन्सीपर्यंत विस्तारित आहे. जयकर ग्रंथालयाने हस्तलिखित आणि पुस्तकांच्या रूपात प्राचीन
भारतीय ग्रंथांची संपत्ती जतन केली आहे. याने सर्व लायब्ररी क्रियाकलापांचे संगणकीकरण केले आहे आणि आरएफआयडी
तंत्रज्ञान वापरुन डिजिटल लायब्ररी व्यवस्थापनात एक प्रकल्प हाती घेतला आहे.
प्रशासकीय आणि प्रशासकीय संस्थांची महत्त्वपूर्ण कागदपत्रे आणि मिनिटे स्कॅन केली आहेत
वसतिगृहे, गेस्ट हाऊस आणि स्टाफ क्वार्टर्स
विद्यापीठामध्ये १२२२ हून अधिक विद्यार्थ्यांना निवास देणारी सात बॉईज वसतीगृहे आणि सहा मुलींच्या वसतिगृहांची
साखळी आहे. येथे एक विद्यापीठ गेस्ट हाऊस देखील आहे जे आरामदायक आणि सुसज्ज आहे आणि येथे 34 पेक्षा अधिक
खोल्या आहेत जेवणाची सोय आहे. सेट भवन गेस्ट हाऊसमध्ये 16 एकल खोल्या आणि संलग्न दुकानासह 16 दुहेरी खोल्या
आहेत. याव्यतिरिक्त, विद्यापीठात सुमारे ११ अध्यापन विद्याशाखा आणि कॅम्पसमध्ये सुमारे २ 4 शिक्षकेतर
कर्मचार्‍यांसाठी निवासी सुविधा आहे. सर्व सुविधांचे टप्प्याटप्प्याने पुनर्रचना व नूतनीकरण केले जात आहे.
कॅफेटेरिया

युनिव्हर्सिटी रिफेक्टरी हे समाजशास्त्र, रसायनशास्त्र आणि भौतिकशास्त्र विभागांच्या मध्ये स्थित आहे आणि अतिशय
स्वच्छ आणि आरोग्यदायी वातावरणात वाजवी दराने जेवण उपलब्ध करुन देते. कॅफेटेरिया व्यतिरिक्त कॅम्पसमध्ये अनेक
कियोस्क कॅन्टीन आहेत जे पहाटेपासून संध्याकाळपासून संध्याकाळ पर्यंत स्नॅक्स आणि पेये देतात.
मनोरंजन सुविधा व क्रीडा संकुल
मनोरंजन सुविधा व क्रीडा संकुल विद्यापीठ कॅम्पसमध्ये बास्केटबॉल न्यायालये, चार सभागृह आणि एक अ‍ॅम्फीथिएटर,
विस्तीर्ण उद्याने आणि गार्डन्स, व्हॉलीबॉल न्यायालये, क्रिकेट व फुटबॉल मैदान, व्यायामशाळा आणि एक क्रीडा वसतिगृह
आहे.
स्पोर्ट्स कॉम्प्लेक्समध्ये मैदानी भारतीय आणि युरोपियन संघ-खेळ आणि थलेटिक्ससाठी मोठे मोकळे मैदान आहे.
याव्यतिरिक्त, इनडोअर खेळांसाठी देखील सुविधा उपलब्ध आहेत. अंदाजे 80 खेळाडू आणि महिलांसाठी निवासस्थान
बांधले गेले आहे आणि पुढील विस्ताराची योजना आहे. क्रिकेट आणि फुटबॉलची फील्ड नवीन तयार केली गेली आहेत आणि
नैसर्गिक लॉन घातली गेली आहे. घरातील खेळाची सुविधा निर्माण केली जात आहे. नवीन ऑलिम्पिक आकाराचा जलतरण
तलाव तयार आहे.
विद्यार्थी समर्थन सुविधा
आरोग्य केंद्र

आरोग्य केंद्र परिसरामध्ये निवासी कर्मचारी आणि विद्यार्थ्यांसाठी नियमित वैद्यकीय सुविधा पुरविल्या जातात. ई सी जी,
नेत्र तपासणी आणि दंत उपचार तसेच विशेष वैद्यकीय सल्लामसलत. निवासी डॉक्टरची सेवा आणि आपत्कालीन
घटनांसाठी रुग्णवाहिका. एड्स, कर्करोग, धूम्रपान, मद्यपान, लसीकरण आणि रक्तदान यासारख्या विविध आजारांवर आणि
आरोग्याशी संबंधित मुद्द्यांविषयी विस्तृत माहिती पुरविली जाते. पुणे विद्यापीठ हेल्प लाईन& (दूरध्वनी समुपदेशन)
1999 मध्ये सुरू करण्यात आले आणि एसटीडी / एचआयव्ही / एड्स आणि लैंगिकता या विषयावर मार्गदर्शन करीत आहे.
जीवनशैलीचा प्रसार करण्यासाठी 2002 मध्ये फिटनेस अँड हेल्थ चेकअप सेंटरची स्थापना करण्यात आली ज्यामुळे रोगाचा
प्रतिबंध आणि दीर्घ दीर्घायुष्य वाढेल. योग एज्युकेशन सेंटरची स्थापना २००२ साली युजीसीच्या अनुदानाने झाली.
ऑनलाईन आरोग्य केंद्र

चालण्याचा ट्रॅक
1999. मध्ये सुवर्ण महोत्सवी उत्सवाचा एक भाग म्हणून, विद्यापीठाच्या मुख्य गेटजवळ छत्रपती शिवाजी महाराजांच्या
पुतळ्याभोवती लांब बंद लूप वॉकिंग ट्रॅक ठेवण्यात आला होता. प्रत्येक पहाटे आणि संध्याकाळी या ट्रॅकवर मोठ्या संख्येने
लोक जॉगिंग करतात.
बस सेवा
पुणे शहरातील सर्व महत्त्वाच्या ठिकाणी विद्यापीठाला जोडणारी नियमित लोकल बस सेवा आहे.

बँकिंग आणि पोस्टल सेवा
बँक ऑफ महाराष्ट्र एक्सटेंशन काउंटर प्रशासकीय भवन मध्ये स्थित आहे आणि कॅम्पसमध्ये आर्थिक सेवा पुरवतो.
कॅम्पसमध्ये एक पूर्ण विकसित कार्यालय आहे, जे पारंपारिक आणि आधुनिक दोन्ही मेलिंग सेवा प्रदान करते. विविध
धोरणात्मक बिंदूंवर, टेलिफोन आणि पुनर्प्रोग्राफी सुविधा उपलब्ध आहेत.
रोजगार माहिती आणि मार्गदर्शन ब्यूरो
विद्यार्थ्यांना फायदेशीर रोजगार मिळविण्यात मदत करण्यासाठी रोजगार योजनांना प्रोत्साहन देते. स्वयंरोजगार
योजनेंतर्गत विद्यार्थ्यांना स्वत: चा व्यवसाय सुरू करण्यासाठी उद्योजकांना मार्गदर्शन केले जाते. पुढे, भारत आणि परदेशात
रोजगाराच्या संधी, शिष्यवृत्ती आणि फेलोशिप याविषयी विस्तृत माहिती प्रदान केली जाते.
आंतरराष्ट्रीय विद्यार्थी केंद्र (ISC)
आंतरराष्ट्रीय विद्यार्थी केंद्र आंतरराष्ट्रीय विद्यार्थी केंद्र आंतरराष्ट्रीय ट्रांझिट हाऊस आणि आंतरराष्ट्रीय विद्यार्थी वसतिगृह
चालविते. आंतरराष्ट्रीय संशोधन केंद्र बांधण्याचे काम सुरू झाले आहे.
इतर सुविधा
कॅम्पसमध्ये माहिती व तंत्रज्ञान उद्याने, वायरलेस कनेक्टिव्हिटीसह इंटरनेट सुविधा, सार्वजनिक टेलिफोन-एसटीडी /
आयएसडी, फोटोकॉपी आणि स्कॅनिंग, रेखीय आणि नॉन-रेखीय व्हिडिओ संपादन सुविधा उपलब्ध आहेत.
विद्यार्थी सुविधा केंद्र
विद्यापीठाच्या मुख्य प्रवेशद्वारावर असलेले, विद्यार्थी सुविधा केंद्र पुणे विद्यापीठाच्या विद्यार्थ्यांना एकाच छताखाली
महत्त्वाच्या सेवा पुरवण्याचे उद्दीष्ट आहे. सध्या, ऑफरवरील सेवेमध्ये परीक्षा विभाग आणि बीसीयूडी विभागाशी संबंधित
विविध कागदपत्रे / प्रमाणपत्रे अर्ज करणे आणि प्राप्त करणे समाविष्ट आहे.
या सेवांचे वर्गीकरण चार विस्तृत भागात केले जाते
परीक्षा संबंधित
बीसीयूडी संबंधित
बाह्य संबंधित
सामान्य सेवा
विविध कागदपत्रे / प्रमाणपत्रांसाठी अर्ज करणे आता सोपे आहे. एखादा विद्यार्थी ऑनलाईन अर्ज करु शकतो आणि बँक ऑफ
महाराष्ट्र किंवा एचडीएफसी बँकेच्या कोणत्याही शाखेत पैसे भरण्याचे आव्हान स्वयंचलितपणे जनरेट करू शकतो. विशिष्ट
अनुप्रयोगांसाठी देयके क्रेडिट / डेबिट कार्डद्वारे देखील दिली जाऊ शकतात. देयक पुरावा व आवश्यक कागदपत्रांसह पूर्ण व
विधिवत स्वाक्षरी केलेले अर्ज विद्यार्थी सुविधा केंद्रात सादर करता येतील. आवश्यक कागदपत्रे केंद्राकडून निर्धारित
तारखेला गोळा करता येतात.

छापखाना
विद्यापीठाचे स्वतःचे प्रिंटिंग प्रेस आहे आणि ते मुद्रण आणि प्रकाशनाच्या आवश्यकतेची काळजी घेतात. 1950 मध्ये
फलटण राज्याद्वारे पुरविल्या जाणार्‍या यंत्रसामग्री व कर्मचार्‍यांनी प्रेसची स्थापना केली. प्रेसने वेळोवेळी नवीन मशीन्स व
तंत्रज्ञान हस्तगत केले असून युनिव्हर्सिटी प्रेसचे संपूर्ण आधुनिकीकरण करण्यासाठी नूतनीकरणाची कामे चालू आहेत.
केंद्रीय कार्यशाळा
केंद्रीय कार्यशाळा विद्यापीठ सेंट्रल वर्कशॉपची स्थापना झाली आणि त्यात खालील विभाग आहेत: मेकेनिकल सेक्शन, ग्लास
ब्लोइंग सेक्शन, एअर कंडिशनिंग अँड रेफ्रिजरेशन रिपेयर सेक्शन, सुतारकाम विभाग आणि फोटोग्राफी सुविधा.
विभाग
सावित्रीबाई फुले पुणे विद्यापीठ

विद्यापीठात विभाग आणि केंद्रे आहेत, विज्ञान, सामाजिक विज्ञान, व्यवस्थापन, कायदा इ. चे अभ्यासक्रम उपलब्ध आहेत.
मानववंशशास्त्र विभाग
सावित्रीबाई फुले पुणे विद्यापीठाने स्थापन केलेल्या प्राण्यांपैकी प्राणीशास्त्र विभाग एक होता. प्राणीशास्त्रात पदव्युत्तर
कार्यक्रम (एम. एससी., एम. फिल आणि पीएचडी.) ही ऑफर करते.
मीडिया आणि कम्युनिकेशन स्टडीज विभाग (डीएमसीएस); 1990 मध्ये त्याची स्थापना झाली. हे माध्यम आणि
दळणवळण अभ्यास (एम. एससी) मध्ये दोन वर्षांचा (अंतःविषय) पूर्ण-वेळेचा पदव्युत्तर अभ्यासक्रम देते. द्वितीय वर्षाचा हा
मास्टर कोर्स मीडिया रिसर्च आणि व्हिडीओ प्रोडक्शन अशा दोन वैशिष्ट्यीकृत सुविधा पुरवतो. डीएमसीएस एम.फिल
आणि पीएचडी देखील देते. मीडिया आणि कम्युनिकेशन स्टडीज मध्ये.
भूगोल विभाग स्थापन करण्यात आला. दरवर्षी विभाग एम.ए. / एम.एस्सी., एम.फिल आणि पी.एच.डी अभ्यासक्रमांसाठी
विद्यार्थ्यांना प्रवेश देतो. हा विभाग विद्यार्थ्यांना रिमोट सेन्सिंग आणि जिओस्पॅटीअल इन्फॉर्मेशन सिस्टम (जीआयएस आणि
आरएस) चा कोर्स देखील पुरवतो.
भू-विज्ञान विभाग
बायोइन्फॉरमॅटिक्स अँड बायोटेक्नॉलॉजी इन्स्टिट्यूट ही एक स्वायत्त संस्था आहे जी सावित्रीबाई फुले पुणे विद्यापीठाशी
संबंधित आहे. बायोइन्फॉरमॅटिक्स आणि बायोटेक्नॉलॉजीमधील संशोधन आणि विकास क्रियाकलापांना प्रोत्साहित
करण्याच्या उद्देशाने याची स्थापना केली गेली.
रसायनशास्त्र विभाग विद्यापीठाने स्थापित केलेल्या सुरुवातीच्या काळातला एक होता. त्याला सीएएस दर्जा मिळाला आहे
(केमिस्ट्रीसाठी प्रगत अभ्यास केंद्र). त्याच्या संशोधन कार्यक्रमांमध्ये संगणकीय रसायनशास्त्र, सेंद्रिय रसायनशास्त्र आणि
अजैविक रसायनशास्त्र आणि जैव रसायनशास्त्र यासारख्या क्षेत्रांचा समावेश आहे. भारतातील संशोधन संस्था नॅशनल
केमिकल लॅबोरेटरी (एनसीएल) सह विभागाचे सहकार्य आहे. विद्यार्थ्यांसाठी स्वतंत्र केंद्रीय संगणक प्रयोगशाळा आहे.

मायक्रोबायोलॉजी विभाग, पुणे विद्यापीठ. हा एक स्वायत्त विभाग आहे आणि मायक्रोबायोलॉजीचा क्रेडिट आधारित
अभ्यासक्रम आहे ज्यामध्ये इम्युनोलॉजी, मेडिकल मायक्रोबायोलॉजी, आण्विक जीवशास्त्र, औद्योगिक मायक्रोबायोलॉजी
आणि बायोकेमिस्ट्री या विषयांचा समावेश आहे.
साहित्य विज्ञान विभाग.
व्यवस्थापन विज्ञान विभाग (पुणे) ही विद्यापीठातर्फे चालविली जाणारी एक व्यवसाय शाळा आहे. सुमारे 360० विद्यार्थी
आहेत. 2007–08 मध्ये, त्याने एमबीए ++ कोर्स सुरू केला. हे बायोटेक्नॉलॉजी स्पेशलायझेशनसह एमबीए देखील देते.
जैव तंत्रज्ञान विभाग राष्ट्रीय जैवतंत्रज्ञान मंडळाने सावित्रीबाई फुले पुणे विद्यापीठास एम.एस्सी मध्ये प्रशिक्षण देण्यासाठी
त्यांच्या पाच केंद्रांपैकी एक म्हणून निवडले. बायोटेक्नॉलॉजी.
पर्यावरण विज्ञान विभाग मध्ये आंतरशाखेच्या शाळा म्हणून स्थापन करण्यात आली.
युनिप्यून पर्यावरण विज्ञान विषयात पदवी अभ्यासक्रम परिचय. अभ्यासक्रम 2018-2019 च्या शैक्षणिक वर्षापासून सुरू
झाला.
शिक्षण आणि शैक्षणिक विज्ञान क्षेत्रातील शिक्षक आणि शिक्षणावरील विशेष शिक्षण क्षेत्रात उच्च शिक्षण केंद्र म्हणून उद्दीष्टाने
शिक्षण विभाग 1990 मध्ये स्थापन करण्यात आला.
संगणक विज्ञान विभाग 1980 मध्ये कॉम्प्यूटर सायन्समधील बीएससी पदवीपर्यंत एक वर्षाचा कार्यक्रम सुरू झाला.
एम.सी.ए. एम. टेक या कार्यक्रमाची सुरूवात 1983 मध्ये झाली. 1985 मध्ये पदवी कार्यक्रम आणि एक वर्षाचा बी.एस्सी.
(अप्लाइड) प्रोग्राम दोन वर्षांच्या एम.एस्सी. 1986 मध्ये संगणक विज्ञान विषयात.
मानसशास्त्र विभाग,
भौतिकशास्त्र विभाग 1952 मध्ये सुरू झाला. त्याच्या संशोधन कार्यक्रमांमध्ये साहित्य विज्ञान, सॉलिड स्टेट फिजिक्स,
कंडेन्डेड मॅटर फिजिक्स, नॉनलाइनर डायनेमिक्स, स्कॅनिंग टनेलिंग मायक्रोस्कोपी, क्लाउड फिजिक्स, पातळ / जाड फिल्म,
डायमंड सीओटींग्ज, न्यूक्लियर अँड एक्सिलरेटर फिजिक्स, लेझर, प्लाझ्मा फिजिक्स, फील्ड इलेक्ट्रॉन / आयन
मायक्रोस्कोपी, बायोफिजिक्स इ. फिस्ट प्रोग्राम अंतर्गत विभागाला डीएसटी / भारत सरकारकडून निधी प्राप्त झाला आहे.
इंडियन इन्स्टिट्यूट ऑफ ट्रोपिकल मेटेरॉलॉजी (आयआयटीएम), पुणे आणि विभाग संयुक्तपणे घेतलेल्या वातावरणीय आणि
अंतराळ विज्ञान विभाग वायुमंडलीय विज्ञानात पदव्युत्तर कार्यक्रम (एम. एससी., एम. टेक. आणि पीएच.डी.) देतात.
इलेक्ट्रॉनिक विज्ञान विभाग 1984 मध्ये सुरू झाला.. दरवर्षी 30 विद्यार्थ्यांना प्रवेश परीक्षेद्वारे पदव्युत्तर अभ्यासक्रमासाठी
घेतले जाते.
पर्यावरण विभाग
इन्स्ट्रुमेंटेशन सायन्स विभाग (यूएसआयसी) ही विद्यापीठाच्या कार्यशाळेपासून सुरू केलेली आहे. भौतिकशास्त्र विभागाने
वापरलेली साधने तयार करणे आणि त्यांची देखभाल करण्यासाठी भौतिकशास्त्र विभागाचा विस्तार म्हणून या विभागाची
कल्पना केली गेली होती आणि नवीन उपकरणे तयार आणि चाचणी करण्यासाठी एक नमुना प्रयोगशाळा म्हणून काम केले
होते. प्रारंभी विभागाने एम.एस्सी चालविणे सुरू केले. अप्लाईड इलेक्ट्रॉनिक्ससाठीचा कार्यक्रम स्वायत्तपणे, विद्यार्थ्यांच्या

फी आणि संशोधन प्रकल्पांद्वारे मोठ्या प्रमाणात अनुदानित. व्यापक लक्ष देण्यासाठी एम.एस्सी. अप्लाइड इलेक्ट्रॉनिक्स
कोर्स हळूहळू एम.एस्सी मध्ये बदलला. सेन्सर आणि ट्रान्सड्यूसर, तसेच उत्पादनाच्या डिझाइनवर अतिरिक्त लक्ष केंद्रित
करणारा इन्स्ट्रुमेंटेशन सायन्स कोर्स. याव्यतिरिक्त एम.एस्सी. अर्थात, विभागात एक सेन्सर लॅब उपलब्ध आहे जी
भौतिकशास्त्र आणि इलेक्ट्रॉनिक्स विभागांच्या सहकार्याने पीएचडी उमेदवारांना स्वतंत्र संशोधन कार्यासाठी आंतरशास्त्रीय
वातावरण प्रदान करते.
*मॉडेलिंग अँड सिम्युलेशन सेंटर (सीएमएस) विद्यापीठातील एक स्वायत्त केंद्र आहे. 2003 मध्ये त्याची स्थापना झाली.
इंटरडिसिप्लिनरी स्कूल ऑफ सायंटिफिक कम्प्यूटिंग (आयएसएससी)
भाषाशास्त्र विभाग
सांख्यिकी विभाग 1953 मध्ये स्थापन करण्यात आला. विभाग विद्यापीठाच्या मुख्य इमारतीत होता. प्रा. व्ही. एस.
हुजुरबाजार हे पहिले प्रमुख होते. नंतर त्याचे नाव ;रेंगलर परांजप्ये गणित अनि सांख्यशास्त्र भवन; असे ठेवले गेले. १ 6 66
मध्ये सांख्यिकी विभाग विभक्त झाला. आता या विभागास ;सांख्यिकी केंद्रातील प्रगत अभ्यास; म्हणून मान्यता देण्यात
आली.
समाजशास्त्र विभाग
गणित विभाग
राजकारण आणि लोक प्रशासन विभाग
अर्थशास्त्र विभाग अर्थशास्त्रातील मास्टर प्रोग्राम आणि डॉक्टरेट प्रोग्राम ऑफर करतो. विभागाकडे परराष्ट्र व्यापारात
पदव्युत्तर पदविका आहे.
आर्किटेक्चर विभाग
संरक्षण आणि धोरणात्मक अभ्यास विभाग
नगर अभ्यास व नियोजन विभाग
इनोव्हेशन, इनक्युबेशन आणि एंटरप्राइझ सेंटर
परदेशी भाषा विभाग 1940 मध्ये रानडे संस्थेच्या इमारतीत सुरू करण्यात आला. त्यात जर्मन, फ्रेंच, रशियन, जपानी
आणि स्पॅनिश भाषांचे प्राथमिक स्तरापासून ते पदव्युत्तर अभ्यासक्रम अभ्यासक्रम उपलब्ध आहेत. बॅचेस सकाळी तसेच
संध्याकाळी आयोजित केल्या जातात. दरवर्षी १00०० पेक्षा जास्त विद्यार्थी नोंदणी करतात.
तंत्रज्ञान विभाग उद्योग संबंधित संशोधन समस्यांचे निराकरण करण्यासाठी संशोधन मंच प्रदान करते. हे उद्योग-विद्यापीठ
प्रायोजित एम.टेक-पीएच.डी. चालविते. एकात्मिक कार्यक्रम तंत्रज्ञान संकाय; च्या छाताखाली चार तंत्रज्ञान बोर्ड स्थापन
करण्यात आले आहेत.
स्पर्धा परीक्षा केंद्र (सीईसी): विविध सरकारी स्पर्धा परीक्षांच्या प्रशिक्षण कार्यक्रमांसाठी आहे.

क्रांतिज्योती सावित्रीबाई फुले महिला अभ्यास केंद्र.
कौशल्य विकास केंद्रः, पीजी विद्यार्थ्यांसाठी क्रेडिट कौशल्य विकास कोर्स सुलभ करण्यासाठी विभागाकडे जाते. विभागात
ऑटोमोव्ह ऑटोमेशन, नूतनीकरण करणारी ऊर्जा, रिटेल मॅनेजमेंट, आयटी आणि आयटीएस, ज्वेलरी डिझायनिंग आणि
जेमोलॉजी ही पाच बी.
माहिती तंत्रज्ञान (आयटी) सेलः शैक्षणिक कार्ये संबद्धता, पात्रता यासारख्या सर्व आयटी ऑटोमेशन प्रकल्पांचे समाकलन
आणि एकत्रिकरण करण्यासाठी आयटी व्यवस्थापकाच्या नेतृत्वात आयटी सेलची स्थापना ; मध्ये करण्यात आली होती;
परीक्षा कार्ये – फॉर्म, प्रमाणपत्रे; वित्त कार्य – ऑनलाइन देयके; प्रशासन कार्ये – विद्यापीठात भरती, ईसेवा पुस्तक.
विद्यापीठाला महारसत्र राज्य ई-गोवर्नेस सिल्व्हर अवॉर्ड मिळाला आहे.
२०२० च्या टाइम्स उच्च शिक्षण वर्ल्ड युनिव्हर्सिटी रँकिंगमध्ये सावित्रीबाई फुले पुणे विद्यापीठ जगातील 1०8०० होते,
तसेच आशियातील 135 आणि २०२० मध्ये उदयोन्मुख अर्थव्यवस्था विद्यापीठ क्रमवारीत २०२० च्या क्यूएस वर्ल्ड
युनिव्हर्सिटी रँकिंगने २०२० मध्ये आशियात १ आणि मध्ये ब्रिक्स राष्ट्रांतील विद्यापीठांमध्ये १०० वे स्थान मिळवले.
२०२० मध्ये राष्ट्रीय संस्थात्मक रँकिंग फ्रेमवर्कद्वारे हे संपूर्ण भारतात १ व्या स्थानावर होते आणि विद्यापीठांमध्ये ते 9th वे
स्थान
1.ओडिशामधील खेलो इंडिया युनिव्हर्सिटी गेम्समध्ये 26 फेब्रुवारी 2020 रोजी सावित्रीबाई फुले पुणे विद्यापीठाच्या
पाचव्या दिवशी पंधरा सुवर्ण, आठ रौप्य व 6 कांस्यपदकांसह 29 पदकांसह अव्वल स्थान आहे.
2.नवी दिल्लीतील राष्ट्रीय विज्ञान दिनानिमित्त विज्ञान संप्रेषण आणि लोकप्रियतेसाठी केलेल्या भूमिकेसाठी राष्ट्रपती
रामनाथ कोविंद यांच्या हस्ते सावित्रीबाई फुले पुणे विद्यापीठाच्या जोइता सरकार २१ जणांपैकी एक आणि राज्यातील
शैक्षणिक संस्थेतली एकमेव व्यक्ती होती.

संदर्भ
इंग्रजीमधील आदर्श वाक्य – पुणे विद्यापीठ प्रतीक तपशील". पुणे विद्यापीठ. 22 जुलै 2011
विद्यापीठाच्या विद्यार्थ्यांची नावनोंदणी तपशील". www.ugc.ac.in. 10 फेब्रुवारी 2020
पुणे कॅम्पस विद्यापीठ. पुणे विद्यापीठ. 2010. 29 ऑगस्ट 2011 रोजी मूळकडून संग्रहित. 29 सप्टेंबर 2011
भारतातील सर्वोत्कृष्ट विद्यापीठे 2018 13 सप्टेंबर 2018
पुणे विद्यापीठाचा इतिहास;. पुणे विद्यापीठ. 21 सप्टेंबर 2013
;पुणे विद्यापीठ 65 वर्षांचे झाले: निझाम गेस्ट हाऊस ऑफ द ईस्ट – ताज्या बातम्या आणि अद्यतने ताज्या बातम्या आणि
विश्लेषणे10 फेब्रुवारी 2014. 20 मे 2018
हे सावित्रीबाई फुले पुणे विद्यापीठ आहे. टाईम्स ऑफ इंडिया.

विभागांची यादी. पुणे विद्यापीठ. 22 सप्टेंबर 2013
;संबद्ध महाविद्यालये आणि संस्थांची यादी. टाइम्स उच्च शिक्षण. 22 सप्टेंबर 2013 .
;युनिप्युन पर्यावरण विज्ञान विषयात पदवी अभ्यासक्रम परिचय www.collegesear
;परदेशी भाषा विभाग: सावित्रीबाई फुले पुणे विद्यापीठ www.unipune.ac.in. 20 मे 2018
;वापरलेले मोबाइल कॉंक्रिट क्रेशर, वापरलेले मोबाइल जबडा क्रशर;. cecunipune.in. 20 मे 2018
;महिला अभ्यास केंद्र विभाग: सावित्रीबाई फुले पुणे विद्यापीठ. www.unipune.ac.in. 25 फेब्रुवारी 2017
;सुविधा पुणे विद्यापीठ. 22 सप्टेंबर 2013 रोजी मूळकडून संग्रहित. 21 सप्टेंबर 2013
कुलगुरूंची यादी 20 ऑगस्ट 2018
येमेनचा नवीन स्थायी प्रतिनिधी प्रमाणपत्रे सादर करतो संयुक्त राष्ट्र
;विस्टास्प कारभारी हे अर्लिंगटन येथील टेक्सास विद्यापीठातील आठवे अध्यक्ष म्हणून शिरस्त्राण घेत आहेत. पीआर
न्यूजवायर. 1 जून 2013.
सी. कुमार एन. पटेल अमेरिकन इन्स्टिट्यूट ऑफ फिजिक्स. 22 सप्टेंबर 201.
क्यूएस वर्ल्ड युनिव्हर्सिटी रँकिंग्स 2021 क्यूएस क्वाक्वेरेली सायमंड्स
क्यूएस एशिया विद्यापीठ क्रमवारीत 2020. क्यूएस क्वाक्वेरेली सायमंड्स लिमिटेड. 2020.
;क्यूएस ब्रिक्स विद्यापीठ क्रमवारीत 2019 क्यूएस क्वाक्वेरेली सायमंड्स लिमिटेड. 2018.
टॉप 1000 वर्ल्ड युनिव्हर्सिटी रँकिंग 2020टाइम्स उच्च शिक्षण. 2019.
टाइम्स उच्च शिक्षण आशिया विद्यापीठ क्रमवारीत (2020)टाइम्स उच्च शिक्षण. 2020. 4 जून 2020
;टाइम्स उच्च शिक्षण उदयोन्मुख अर्थव्यवस्था विद्यापीठ क्रमवारीत (2020) टाइम्स उच्च शिक्षण. 2020. 13 मार्च 2020
राष्ट्रीय संस्था रँकिंग फ्रेमवर्क 2020 (एकंदरीत). राष्ट्रीय संस्था रँकिंग फ्रेमवर्क. शिक्षण मंत्रालय. 11 जून 2020.
;राष्ट्रीय संस्था रँकिंग फ्रेमवर्क २०२० (विद्यापीठे). राष्ट्रीय संस्था रँकिंग फ्रेमवर्क. शिक्षण मंत्रालय. 11 जून 2020.
द वीक इंडिया युनिव्हर्सिटी रँकिंग्ज 2019 आठवडा. 18 मे 2019. 9 जून 2020
आउटलुक इंडिया युनिव्हर्सिटी रँकिंग्ज 2019". आउटलुक. 18 जुलै 2019. 10 जून 2020 .
;किट्टीमध्ये 29 पदकांसह सावित्रीबाई फुले पुणे विद्यापीठ आरामात अव्वलस्थानी आहे. द इंडियन एक्सप्रेस. 29 फेब्रुवारी
2020. 9 मार्च 2020

29 फेब्रुवारी, अर्ध नायर | टीएनएन | 2020; IST, 04:44. एसपीपीयू विद्यार्थ्याला प्राणीमुक्त फार्म टेस्ट स्टोरीसाठी
पुरस्कार | पुणे न्यूज – टाइम्स ऑफ इंडिया. टाइम्स ऑफ इंडिया.
;सावित्रीबाई फुले पुणे विद्यापीठाच्या चार विद्यार्थ्यांनी एमपीएससी विक्री कर निरीक्षक परीक्षा अव्वल. हिंदुस्तान
टाईम्स. 31 डिसेंबर 2020.