अनौपचारिक शिक्षण (Informal Education)
Post published:14/09/2022
Post author:स्वरदा खेडेकर
Post category:शिक्षणशास्त्र
चार भिंतीच्या बाहेर कोणत्याही अध्यापकाविना, नियोजित अभ्यासक्रमाविना, पाठ्यपुस्तकाविना, वेळापत्रकाविना मिळणारे शिक्षण म्हणजे अनौपचारिक शिक्षण होय. या शिक्षणात काहीही निश्चित नसते. त्यामुळे याला अनियोजित शिक्षण किंवा प्रासंगिक शिक्षण असेही म्हणतात. हे शिक्षण नैसर्गिक किंवा अनैसर्गिक रीत्या मिळत असून ते पूर्वकल्पित नसते. व्यक्ती हा नैसर्गिक रीत्या कुटुंब, मित्र, शेजारी, क्रीडांगण, बगिचा, पत्रव्यवहार, संपर्क कार्यक्रम, जनसंवाद, जवळच्या व्यक्तीसह उठणे, बसणे, खेळणे, बोलणे, चित्रपट किंवा माहितीपट किंवा टिव्हीवरील विविध कार्यक्रम पाहणे, पुस्तके किंवा वृत्तपत्रे वाचणे यांद्वारे ज्ञान प्राप्त करत असतो; म्हणजेच तो अनौपचारिक शिक्षण घेत असतो. अधिकृत शैक्षणिक आस्थापनांच्या बाहेरील मार्गानेही हे शिक्षण प्राप्त केले जाते. काम, छंद, इतर लोकांशी संपर्क साधून प्राप्त केलेल्या संकल्पना इत्यादी दैनंदिन जीवनातील क्रियांद्वारेही हे शिक्षण मिळत असते. हे शिक्षण मिळविताना विशिष्ट उद्दिष्टे किंवा विशिष्ट कालावधी निश्चित नसतो.
