मुलांनी सुटीत करायलाच हव्यात या गमती जमती

मुलांनी सुटीत करायलाच हव्यात
या गमती जमती

01. आपल्या परिसरात अंध, अपंग, कर्णबधिर, गतिमंद अशी काही खास मुले असतात. सुटीच्या दिवसातील काही दिवस त्यांच्यासाठी राखून ठेवा. त्यांच्याशी गप्पा मारा. त्यांना गोष्टीची पुस्तकं वाचून दाखवा. त्यांना बागेत फिरायला घेऊन जा. त्यांच्याशी खेळा. तुमच्या मदतीची नाही तर तुमच्या मैत्रीची त्यांना गरज आहे, हे लक्षात ठेवा. मला खात्री आहे त्यांच्या सहवासात तुम्हाला खूप नवीन गोष्टी कळतील.
02. या सुटीत कणिक मळायला शिकाच म्हणजे ‘मळणे’ याचा खरा अर्थ तुम्हाला अनुभवता येईल. तीन ते चार दिवसांच्या अथक सरावानंतर कणिक व्यवस्थित मळता येईल पण तोपर्यंत कपडे मळणार नाहीत याची काळजी घ्या.
03. एक दिवस घरातला शिवणाचा डबा घेऊन ‘शिवाशिवी’ करा. बटण लावणे, हुक लावणे, शिवणे, टीप किंवा धावदोरा घालणे, टाका घालणे याचा अनुभव मोठ्या माणसांसोबत घ्या.
04. सुटीतले किमान दोन दिवस तरी शिंप्याच्या दुकानात जाऊन बसा. शिंपी मापं कशी घेतो आणि कापड कसं बेततो याचं बारकाईनं निरीक्षण करा. शिंपीकाकांशी गप्पा मारा.
05. लहान बाळाचा एखादा जुना छोटासा शर्ट घ्या. त्याची व्यवस्थित मापं घ्या. कागदावर आकृती काढा. आता घरातले जुने रुमाल वापरुन तसा शर्ट शिवण्याचा प्रयत्न तर करुन पाहा.
06. या सुटीत वेगवेगळ्या फळांच्या बिया जिथून मिळतील तिथून जमवा. साफ करुन ठेवा. त्याचे वर्गीकरण करा. पावसाळ्यात सहलीला जाल तेव्हा या बीया डोंगरावर, बागेत किंवा रस्त्याच्या बाजुला रुजवण्याचा प्रयत्न करा.
07. प्रत्येक फळ कापण्याची पध्दत वेगळी असते आणि ती प्रयत्नपूर्वक शिकावी लागते. या सुटीत आंबा, कलींगड, पपनस, टरबूज, पपई, फणस, अननस अशी फळे वेगवेगळ्या पध्दतीने आवर्जून कापा आणि कापण्यातली गोडी अनुभवा.
08. आता तुम्ही कणिक मळायला शिकलाच आहात तर आता पोळी ‘लाटायचा’ ट्राय करा. काहीजणं प्रथमच लाटताना उभ्या-उभ्या डिस्को करतात, कंबरेतून लचकतात, घाटातून बाईक चालवत असल्याप्रमाणे हातातलं लाटणं पोळपाटावर फिरवत राहतात तर काही जणं मधेच लाटणं तोंडात धरून चक्क पोळपाटच फिरवत राहतात. मग पोळपाटावर काल्पनिक देशांचे नकाशे, बेटं, तुटलेले भूखंड तर काही ठिकणी चिकट ज्वालामुखी दिसू लागतात. चिडचिड किरकिर ऐकू येऊ लागते. यावर तुमचा विश्वास बसणार नाही म्हणून म्हंटलं ‘ट्राय’ करा.
09. गाजर, काकडी, मुळा, टॉमेटो, बीट किंवा कोबी यांची कोशींबीर करणं तुम्हाला सहज जमू शकतं. आठवड्यातून दोनदा अवश्य करा. घरातलेच काय शेजारी पण आनंदाने खातील.
10. सुटीतल्या एका रविवारी घरातल्या सगळ्यांनी ‘आपले कपडे आपण धुवावयाचे’ असं ठरवा. सगळ्यांनी मिळून कपडे धुवा. कपडे धुण्याचे तंत्र आणि मंत्र शिकताना पाण्यात मस्त दंगा करा.
11. आईच्या आणि बाबांच्या मदतीने “आमच्या खास रेसीपी” असे तुमच्या कुटुंबाचे चमचमीत रेसिपी पुस्तक तयार करा. या पुस्तकातील पदार्थांचे फोटो, रेसीपी आणि पदार्थांची वर्णनं अशी लिहा की शेजार्यांेच्या तोंडाला पाणी सुटलं पाहिजे. मग फोटो अपलोड करून त्याचे इ-बुक करा. ते सगळ्यांना सेंड करा. वाचणार्यां च्या जीभा खवळल्या पाहिजेत.
12. घरी इस्त्री करताना काहीवेळा खूप वेळ लागतो. तर इस्त्रीवाल्याच्या दुकानातील कपडे पाहून तर घाम येतो. म्हणूनच किमान एक दिवस याच कामासाठी राखून ठेवा. इस्त्रीवाल्याच्या दुकानात जाऊन तो फुलशर्ट, टी शर्ट, पॅंट आणि ब्लाऊज यांना इस्त्री कशी करतो व मग त्यांची घडी कशी घालतो हे समजून घ्या.
13. कपडे धुतल्यावर हॅंगरला लावण्याची पध्दत आणि इस्त्री केल्यावर हॅंगरला लावायची पध्दत वेगळी असते. हे शिकून घ्या. किंबहुना हल्ली खूप वेगवेगळ्या प्रकारचे हॅंगर्स मिळतात. त्याचा ही शोध घ्या.
14. या सुटीत तुम्ही तुमच्या घराची ‘आर्ट गॅलरी’ पण करू शकता. सुटीच्या दिवशी मुलांनी घरातल्या मोठ्या माणसांना समोर बसवून त्यांचे चित्र काढावे. मग मोठ्या माणसांनी त्याचप्रमाणे मुलांचे चित्र काढावे. प्रत्येक चित्रावर नाव न लिहिता चित्राखाली फक्त चित्रकाराचे नाव लिहावे. ही चित्रे भितींवर लावून त्यावर “आम्ही सर्व” असे शीर्षक द्यावे.
15. सेल्फी काढा पाच बोटांनी. एकाखाद्या दिवशी दुपारी जेवण झाल्यावर घरातल्या आरशासमोर खुर्ची घेऊन बसा. थोडावेळ निवांतपणे स्वत:ला पाहा. स्वत:कडे पाहा. मग आरशात पाहून स्वत:चेच मस्त चित्र काढा. चित्राखाली नाव न लिहिता चित्रातील व्यक्ती तुमच्या घरातल्यांना, शेजारच्यांना किंवा तुमच्या मित्र मैत्रिणींना ओळखता येते का पाहा.
16. सेल्फी धमाका करा. तुमच्या बिल्डिंगमधले, वर्गातले किंवा शाळेतले मित्र मैत्रिणी एकत्र येऊन आपापल्या सेल्फी चित्रांचं प्रदर्शन भरवा. चित्रांखाली नावे नसल्याने डब्बल धमाका झाला म्हणून समजा.
17. जुन्या निमंत्रण पत्रिकांचा कल्पकपणे वापर करुन त्यापासून सुंदर बुकमार्कस् तयार करा. हे बुकमार्क सेल्फी प्रदर्शनातील योग्य व्यक्ती ओळखणार्यां ना भेट द्या.
18. तुम्ही मुलांनी सुटी लागल्या पासून रोज एक पोस्टकार्ड लिहायचेच आहे. आपल्या मित्रांना, सर्व नातेवाईकांना, वयम् च्या आवडत्या लेखक/लेखीकेला, संपादकांना, मुख्याध्यापक आणि वर्गशिक्षकांना किंवा तुमच्या बाजूलाच राहणार्याा मित्र मैत्रिणींनां सुध्दा. आम्ही तुमच्या ‘सुटी पत्रांची’ वाट पाहात आहोत बरं.
19. घराजवळच्या बॅंकेत तुमच्या नावाने खाते सुरू करता येते. आवश्यक असेल तेथे मोठ्या माणसांची मदत घेऊन तुमचे खाते सुरू करा. या सुटीपासून प्रत्येक महिन्याला थोडीफार बचत करण्याची सवय लावून घ्या. साठलेले पैसे तुम्हाला इतरांच्या मदतीसाठी पण वापरता येतील.
20. घराजवळील किराणामालाचे दुकान, औषधाचे दुकान, दवाखाना, डेअरी अशा ठिकाणी दिवसांतून रोज एक तास मदत करण्यासाठी जाता येईल. यासाठी घरातील मोठ्या माणसांच्या मदतीने प्रयत्न करा. खूप वेगळं पाहण्याचा आणि शिकण्याचा जाणीवपूर्वक अनुभव घ्याच.
21. निरनिराळी फळे, फुले, भाज्या व कंदमुळे यापासून आपणास वेगवगेळे नैसर्गिक रंग तयार करता येतात. उदा. आंबा, बीट, कोथिंबीर, गाजर, पालक, हळद, पळसाची फुले, जांभूळ, चिंच, शेवंतीची फुले इ. फक्त नैसर्गिक रंग वापरून तुम्हाला सुंदर चित्र रंगवता येतील. (यातील काही रंगीत चित्रे चवीष्ट पण असतील)
22. घरातल्या टेलीफोनच्या जवळ एका रफ वहीची गरज असते. पटकन नंबर टिपून ठेवायला तिचा उपयोग होतो. तुमच्या जुन्या वहीतील कोरे कागद फाडून त्यापासून मस्त रफ वही तयार करा.
23. आठवड्यातून एक दिवस किमान एक वेळ तरी आईसोबत स्वयंपाक घरात काम करायचेच आहे. मग होणार्यां गमती आम्हाला कळवायच्या आहेत.
24. विज्ञानाचे सोपे प्रयोग समजावून सांगणारी अनेक पुस्तके आता बाजारात किंवा वाचनालयात उपलब्ध आहेत. ती मिळवा. किंवा नेटवर www.arvindguptatoys.com ही साइट पाहा. इथे विज्ञानाचे हजारो प्रयोग आहेत. हे सोपे प्रयोग स्वत:हून करा. त्यातील मजा अनुभवा.
25. रोज घरासमोर वेगळे सुशोभन. सुशोभन करण्यासाठी टाकाऊ वस्तूंचाच वापर करा. सुशोभन करण्याच्या विविध पध्दती आहेत. घरासमोर एखाद्या फरशीवर किंवा मातीत कुठलेही एक चित्र काढा / आकृती काढा / ठिपक्यांची रांगोळी काढा व त्यात रंग न भरता त्यात टाकाऊ वस्तूंचा उपयोग करा. उदा. बांगड्यांच्या काचा, फळांच्या साली, रंगीत कागदांचे तुकडे, निर्माल्य, रानटी फुले, सुक्या फुलांचा चुरा, गवत, बीया, रंगीबेरंगी चिंध्या, शेंगांची टरफले, प्लास्टीकचे तुकडे, चहाचा चोथा इ. हे फोटो आम्हाला इ-मेलने पाठवा.
26. घरातील मोठ्या माणसांची परवानगी घेऊनच मग घरातील लाकडी स्टूल किंवा दरवाजा घासून सुंदर रंगवा. स्टुलावर वारली पेंटींग करा. तुम्हाला आवडणारी छोटी चित्रे किंवा नक्षी काढा. कामाचे व्यवस्थित नियोजन करुन मगच रंगवायला सुरुवात करा.
27. ज्या दुकानात पंखा, इस्त्री, मिक्सर दुरुस्त करतात अशा दुकानात जा. दुकानदाराच्या परवानगीने दुकानात सुरू असणार्याव कामाचे ‘शांतपणे’ निरीक्षण करा. मग दुकानदाराच्या सोयीच्या वेळात त्यांची परवानगी घेऊन त्यांना प्रश्न विचारून नवीन गोष्टी शिकून घ्या.
28. तुमच्या जवळच्या मित्रांना एका संध्याकाळी घरी बोलवा. कुणी काय करायचे याचे नियोजन करुन, सर्वांनी मिळून चटकदार ओली भेळ करा आणि तुमच्या पालकांना खिलवा. ही ‘खिलवा खिलवी’ मग सर्वच मित्रांच्या घरी करा.
29. सायकल चालवता येत नसेल तर ती शिका. सायकल येत असेल तर, गावातल्या अनोळखी रस्त्यांवरून फेरफटका मारा. नवीन रस्ते शोधा. गावाची, शहराची ओळख करून घ्या. सर्वांनी मिळून ‘सायकल ट्रिप’ काढा. आम्हालाही कळवा.
30. गावातील प्रत्येक दुकानाची पाटी ही वेगळी असते. म्हणजे त्यावरील अक्षरलेखन, रंगसंगती, त्यावरील चित्रे यांचं काळजीपूर्वक निरीक्षण करा. त्याचप्रमाणे वर्तमानपत्रातील जाहिराती, लेखांची शीर्षके पण पाहा. विशिष्ट वस्तूंचा किंवा गोष्टींचा अर्थ शब्दातून व्यक्त करण्याचा प्रयत्न करणे म्हणजे सुलेखन. तुम्ही एक सुलेखन वही तयार करा. त्या वहीत प्राणी, पक्षी, फळे, फुले किंवा निरनिराळ्या वस्तू यांची नावे वेगवेगळ्या पध्दतीने लिहावीत. म्हणजेच ‘जीराफ’ ज्या प्रकारे लिहिले असेल त्यापेक्षा ‘नाग’ वेगळ्याप्रकारे लिहिलेले असेल. तुम्ही तुमच्या नावाचे सुलेखन तुमच्या स्टाइलने करुन आम्हाला जरूर पाठवा.
C&p