जिवतीच्या प्रतिमेचे पुजन आणि त्याचा अर्थ
कोण हि जिवती? हिच्या पूजनाचा हेतू काय?
आषाढ महिन्याच्या अमावस्येला हे दीपपूजन केलं जातं आणि याच दिवशी जरा-जिवंतिका पूजन सुद्धा करतात.
राष्ट्रपती हे देशाचे प्रथम नागरिक असतात तर सामान्य व्यक्ती 27 वा नागरिक असतो बाकी 26 नागरिक कोण ? ते पहा
नागरिक (01) – राष्ट्रपती, ज्या आता द्रौपदी मुर्मू असतील.द्वितीय नागरिक (02) – उपराष्ट्रपती
तृतीय नागरिक (03)- पंतप्रधान, नरेंद्र मोदी हे या स्थानावर आहेत.
चौथे नागरिक (04)- (संबंधित राज्यांचे) राज्यपाल
पाचवे नागरिक (05) – देशाचे माजी राष्ट्रपती. ( सध्या या स्थानावर माजी राष्ट्रपती प्रतिभा पाटील आहे. रामनाथ कोविंद निवृत्त झाल्यानंतर ते 5व्या क्रमांकाचे नागरिक बनतील.)
पाचवे नागरिक (A) (05A) – देशाचे उप पंतप्रधान Continue Reading
लंडनची एक शाळा त्यांच्या ३ ते ६ वर्षांच्या मुलांना फ्रेंच संस्कृतीचा परिचय करुन देण्याचे ठरवते. त्यासाठी उत्साही शिक्षिका इलान क्रोथर्स जोमाने कामाला लागते. फ्रेंच संस्कृतीच्या परिचयासाठी शाळेत एक आठवडा निश्चित केला जातो. साहित्याचा अभ्यास म्हणून जगप्रसिध्द सिंड्रेलाची गोष्ट नाट्यरुपात सादर केली जाते. फ्रेंच गणितासाठी साप-शिडी, दान आणि जोडून चित्र तयार करण्याचा उपयोग केला जातो. फ्रेंच चलन समजण्यासाठी दुकान जत्रा भरविण्यात येते. भूगोलात फ्रान्सचा नकाशा, तेथील भौगोलिक परिस्थिती, लोकांची राहणी व वेषभूषेचा अभ्यास केला जातो. इतिहासात नेपोलियनचा अभ्यास केला जातो तर हस्तकला म्हणून नेपोलियनच्या टोप्या बनविण्यात येतात. कला म्हणून मॉनेटच्या चित्रांचा अभ्यास आणि शेवटी पाककलेत फ्रेंच चॉकलेट तयार करण्यात येते. चाकोरीत शिक्षण घेतलेल्या तुम्हाआम्हाला हे कदाचित Continue Reading
तुमची मुलं कशी शिकतात ?’
प्रत्येक मुलाची शिकण्याची एक स्टाईल असते. एकूण सात स्टाईल असतात.पहा तरी तुमचे मूल शिकते तरी कसे?
डाॅ.स्वाती विनय गानू
आपल्या शिक्षण व्यवस्थेत आणि समाजातही मुलांची हुशारी ही त्यांचा अभ्यास आणि परीक्षेतील पर्सेंटेज किंवा ग्रेडस वर ठरवली जाते.जेव्हा मोठी माणसं मुलांनी अभ्यास करावा अशी अपेक्षा त्यांच्याकडून करतात तेव्हा अभ्यास कसा कर हे सांगितलं जात नाही.धड्याखाली दिलेली प्रश्नोत्तरं पाठ करुन परीक्षेत लिहिणे हाच मुलांना अभ्यास वाटतो यात त्यांची काय चूक आहे?खरं म्हणजे तुम्हाला तुमच्या मुलांचा शिकण्याचा(style) प्रकार कोणता आहे हे शोधून काढता येऊ शकतं.
आपलं मूल कसं शिकतं?
1)निरीक्षण (Observation)
2)ऐकणे(Listening)
3)शोध घेणे(exploring)
4)प्रयोग करुन पाहणे(Experimenting)
5)प्रश्न विचारणे(Asking questions)
यापैकी तुमचं मूल कोणत्या कौशल्यांचा उपयोग शिकताना करतं यावर लक्ष द्या.
मुलांनी शिकण्यामध्ये रस घेणं,त्यातून प्रेरणा घेणं आणि त्यात गुंग होणं हे खूप महत्त्वाचं आहे.
मुलं शिकतात ती या माध्यमातून
●मेंदू (brain)
●मन (mind)
●अनुभव (experience)
●शाळा (school)
●संवेदना (senses)
मुलं वेगवेगळ्या अशा ७ प्रकारांनी शिकतात.
1)दृक (visual) पाहून शिकणं
काही मुलं समोरच्याच्या चेह-यावरील हावभाव आणि देहबोली बघून शिकतात.डेमाॅन्स्ट्रेशन आणि डिसक्रिप्शन मधून शिकतात.त्यातून ते कल्पना करतात .स्वतःची अशी समज तयार करतात.
2)लक्ष देऊन ऐकणे (Listening) ऐकून शिकणं.
ह्या पद्धतीने शिकणारी मुलं डिस्कशनमध्ये,चर्चेमध्ये भाग घेतात. ते वर्बल म्हणजेच मौखिक पद्धतीने शिकतात.
3)स्पर्श (Tactile)touch) स्पर्श करुन शिकणं.
ही मुलं प्रोजेक्ट (प्रकल्प)ॲक्टिव्हिटी करण्यात रस घेतात.या पद्धतीने शिकायला म्हणजेच स्पर्श ज्ञान ह्या माध्यमातून शिकायला काही मुलांना आवडतं.ह्या मुलांना डुडलिंग,ड्राॅईंग करुन शिकणं इंटरेस्टिंग वाटतं.
4)हालचाल(Kinesthetic) हालचाल करुन शिकणं.
जेव्हा मुलांना स्नायू आणि शरीराच्या इतर अवयवांच्या मदतीने शिकायला आवडतं तेव्हा ते या लर्निग स्टाईलने शिकतात.अशी मुलं फार काळ एकाजागी बसून राहू शकत नाहीत.त्यांच्या शिकण्यात फिजिकल सेन्सेशन महत्वाचं असतं.त्यांना more Kinesthetic म्हणतात.
तुम्ही जर लक्ष ठेवलंत तर आपलं मूल कोणत्या पद्धतीने शिकण्यास उत्सुक असतं.कोणती लर्निग स्टाईल त्याला आवडते हे कळतं.त्याच्याॲक्शन,आवडीनिवडी,
प्रेफरन्स बाबत जागरुक राहिलात तसंच तो त्याला मिळालेली माहिती प्रोसेस करताना,तिचा अर्थ लावताना वरच्यापैकी कोणत्या लर्निग स्टाईलचा उपयोग करतो हे पाहणंही इंटरेस्टिंग असतं.
लक्षात ठेवण्याजोगं –
○मुलांमध्ये काय कमी आहे हे पाहताना त्यांची बलस्थानं,आवडत्या गोष्टींवर पण लक्ष केंद्रित करता येतं.
○थोडं हेही पहा की तिला कोणती खेळणी खेळायला आवडतं?कोणत्या प्रकारच्या ॲक्टिव्हिटीज आवडतात? शांततेने करण्याच्या की गोंधळ घालण्याच्या?
○त्याला चित्रं काढायला आवडतं की पुस्तकं वाचायला?एखादी गोष्ट तोंडी सांगायला आवडतं की प्रत्यक्ष कृती करुन दाखवायला?ती ॲक्टिव्ह आहे का? अधिकाधिक ॲक्टिव्हिटीज मध्ये भाग घेते का?
एकदा का मुलांची शिकण्याची पद्धत (learning style) कळली की तुम्ही त्यांना मदत करु शकता.कारण मुलांवर सगळ्यात जास्त प्रभाव पालकांचाच असतो.
त्यांना ॲक्टिव्हिटी करण्यासाठी भरपूर वेळ द्या.
अधिकाधिक अनुभव घेऊ द्या.
वास्तव ,खरे अशा जगण्यातल्या प्रश्नांना तोंड देऊ द्या.
जगण्याचा खरा अर्थ कळू द्या.
ह्या लर्निग स्टाईल बद्दल कळल्यानंतर त्या पद्धतीचे अनुभव जास्त द्या.आणि परीक्षेसाठी तयार करताना अभ्यास म्हणजे प्रॅक्टिस असते म्हणूनच अभ्यासाचे ठसे दीर्घ काळ टिकावेत यासाठी परीक्षेकरताच्या अभ्यासाकरता कशी तयारी करुन घ्यायची तर
साधारणपणे कोणत्या विषयाचा कोणता धडा सुरु आहे हे मुलांना माहीत असतं.त्या धडयाचे मोठ्याने वाचन घरी करणे.
वर्गात तो भाग शिकवला जातो तेव्हा तो आधीच वाचला असल्याने समजायला सोपं जातं
घरी आल्यावर पुन्हा त्या भागाचे मूकवाचन करणं.त्याने ठसे अधिक स्पष्ट होतात.
नोट्स काढणं
वाचनानंतर पेपर पॅटर्ननुसार वस्तुनिष्ठ, वर्णनात्मक, आकृत्या,गणितीय प्रश्न असे प्रश्न संच मुलांकडून तयार करुन घेणं.याचा फायदा नक्कीच होतो.
शिक्षणात असं म्हटलं जातं की
मी ऐकलं मी विसरलो,
मी वाचलं माझ्या लक्षात राहिलं,
मी लिहिलं मला समजलं.
हेच मुलांच्या यशाचं खरं गमक आहे.
पुणेरी विभाग
1बाग आहे पण फुले नाहीत –तुळशी बाग
२ वहात्या पाण्याचा थांबा – नळ स्टॉप
३ सांगायला दगड पण आहे गाव – पाषाण
४ थकल्या भागल्यांची वाडी – विश्रांत वाडी
५ मदतीचा हात पुढे करणारे – सहकारनगर
६ ह्या वाड्याच्या वाटेला जाणे नको –
७ आडवी तिडवी वस्ती -वाकडेवाडी
८ लहान पाखरू ढेरी मोठी – चिमण्या गणपती
९ फॉरेनची गल्ली –
१० थोर नेत्याच्या पदवीची वसाहत होती – लोकमान्य कॉलनी
११ कवडी कवडीने संपत्ती मिळवली – धनकवडी
१२ मिठाई वाला हनुमान –जिलब्या मारुती
१३ बेवडा ब्रीज –दारुवाला पूल
१४ पिडाकारी दैवताचा ओटा – शनिपार
१५ हार आहे तोही दगडाचा – खडक माळ
१६ याचे थालीपीठ होत नाही – विद्यापीठ
१७ नकार देणारी पेठ –नाना पेठ
१८ नमुनेदार वसाहत – मॉडेल कॉलनी
१९ या बागेत सुवर्ण लंकार नाहीत – हिराबाग
२० इथे बांगडीवाले आहेत का हो? – कासारवाडी
२१ कोंढाणा जिंकायला हिने मदत केली – घोरपडी पेठ
२२ गिळंकृत करणारे मास्तर – हडपसर
२३ सगळे इथे ऐटीत – हिंजवडी
२४ सुगंधित नगर-
२५ हा भितीदायक पट्टा आता-मगरपट्टा चांगलाच सुधारलाय!
अगोदर…..
……………………………………………………………………………..
अगोदर शिकवा मुलांना सांजा, मैदा आणि पिठातला फरक ओळखायला.
शिकवा त्यांना मूग, मसूर, उडीद, हरभरा आणि तूर ओळखायला.
अगोदर शिकवा मुलांना लोणी, तूप, पनीर आणि चीज यांमधला फरक ओळखायला
आणि त्यांना तयार करायलाही.
सुंठ-आलं, द्राक्षे-बेदाणे, खजूर-खारीक यांच्यातला भेद शिकवा Continue Reading
“वेळेआधी पाळी आणि पालकांची धावपळ!!”
त्यादिवशी ऑपरेशन थिएटर च्या बाहेर आले आणि फोन चेक केला तर माझ्या चुलत भावजयीचे एक्दसम पाच मिस्ड कॉल्स दिसले.
एकदम काय झालं म्हणून मी लगेच फोन केला तर रडतच होती फोनवर..!
” अग सानू ची पाळी सुरू झालीय असं वाटतंय मला..आत्ता कुठे आठ वर्षाची आहे ग ती!!असं कसं झालं?काय करू सुचत नाहीये मला..!”
तिला शांत करून लगेच क्लिनिक मध्ये घेऊन यायला सांगितलं.
क्वचित कधीतरी छोट्या मुलींमध्ये योनीमार्गाजवळ काही इजा झालेली असू शकते किंवा लघवीच्या संसर्गामुळे लघवीमध्ये रक्त दिसू शकतं .कोणी या बालिकांना लैंगिक त्रास दिलेला नाही ना हेही तपासून बघावे लागते. Continue Reading
पावकी, निमकी म्हणजे बालपणी छळणाऱ्या चेटकी !
गेल्या पिढ्यांमधील शालेय अभ्यासातील अनेक क्लिष्ट आणि वरकरणी निरुपयोगी वाटणाऱ्या अनेक गोष्टींचे चपखल वर्णन, पु. ल. देशपांडे यांनी आपल्या बिगरी ते मॅट्रिक या कार्यक्रमामध्ये केलेले आहे, त्यात त्यांनी या पाढ्यांचा उल्लेख केलेला आहे. ते म्हणतात या पावकी, निमकी या चेटकीं नी आमचे बालपणच खाऊन टाकले. क्षेत्रफळ, घनफळ, काळ काम वेगाची गणिते, बाजारातील हिशेब, वस्तूंची किंमत अशा शेकडोवेळा उपयुक्त ठरणारे हे पाढे म्हणजे खरोखरच रम्य बालपणाच्या गळ्यातील एक मोठी धोंड होती.
सुमारे ६५ / ७० वर्षांपूर्वी ते बहुतेक सर्वांना पाठ करावेच लागत. पूर्वी प्राथमिक शालेय शिक्षण झालेली लोकंसुद्धा या पाढ्यांच्या आधारे, पूर्ण जमिनीला कुंपण घालायला किती खांब घालावे लागतील, तारेचे तीन किंवा चार वेढे
घालायला किती तार लागेल असे हिशेब अचूकपणे करीत असत. ते देखील अत्यंत कमी वेळामध्ये. त्यावेळी जमिनीची मापे यार्ड, फूट, कदम अशी असत. तारेचा भाव १२ आणे, पावणेदोन रुपये असा काहीतरी आडनिडा असे. सुदैवाने माझ्या बालपणी आमचे पाऊणकी पर्यंत पाठांतर झाल्यावर या ” चेटक्यांचा ” फास हळूहळू सैल झाला. नंतर तर आम्हाला शिकविणाऱ्या शिक्षकांनाच हे पाढे येत नसत. पण वैदिक गणित, अबॅकस, लॉग टेबल्स वगैरेपेक्षा हे परवडले असं वाटायचं. आता कॅलक्युलेटर, कॉम्पुटर, मोबाईल पर्यंतच्या प्रवासात सगळे ज्ञानच माणसाच्या मुठीत आले आहे. पण तरीसुद्धा ते मुठीत असणे आणि डोक्यात असणे यातील फरक जाणवतोच. हिशेबासाठी कॅल्क्युलेटरवर संख्या टाईप करीपर्यंत तोंडी हिशेब पूर्णसुद्धा होतो.
आता पुढे चाललेल्या जगात हे सर्व कालबाह्य झाले आहे. हे पाढे पाठ करा म्हणून कुणी म्हणणार नाही आणि म्हटले तरी ते कुणी ऐकणार नाही. पण पूर्वींच्या सगळ्या गणितशास्त्राचाच मूलाधार असलेल्या या पाढ्यांकडे एकदा नजर तरी टाकू या ! भविष्यात कदाचित ही कसली टेबल्स आहेत हेच कुणाला सांगता येणार नाही. माझ्या संग्रहातील हे पाढे आहेत. जुन्या मोडी पद्धतीने पाव म्हणजे -l-, अर्धा म्हणजे -ll-, पाऊण म्हणजे -lll- असे लिहिलेले आहे.
*** मकरंद करंदीकर.
नील्स बोर
भौतिकशास्त्रज्ञ
जन्म – ऑक्टोबर ७, १८८५
संशोधन
नील हेनरिक डेव्हिड बोर (डॅनिश: [nils b̥oɐ̯ˀ] ७ ऑक्टोबर १८८५ – १८ नोव्हेंबर १९६२) हे एक डॅनिश भौतिकशास्त्रज्ञ होते. आण्वीय संरचना आणि पुंजभौतिकी सिद्धान्त या विषयांत त्यांनी मूलभूत योगदान दिले. त्याबद्दल १९२२ मध्ये त्यांना भौतिकशास्त्रातील नोबेल पारितोषिक देण्यात आले. बोर हे एक तत्त्वज्ञानी आणि वैज्ञानिक संशोधनाचे प्रवर्तक देखील होते. Continue Reading